|
گونه‌هاى تفريح و سرگرمى در گروههاى سنى ( مرد ـ زن ) و در جوامع سنتى ( روستاها ـ ايلات ) ، با آنچه در شهرها به صورت جزئى از فرهنگ شهر درآمده ، مانند شركت در مجامع هنرى ، باشگاهها ، تماشاخانه‌ها و تئاترها و سينماها و غير متفاوت است . از عمده سرگرميها و تفريحات جوامع سنتى ايران ، داستان سرايى و شاهنامه خوانى و نمايش بوده است كه به شرح آنها مى‌‌پردازيم :
داستان سرايى و شاهنامه خوانى : از گونه‌هاى تفريح و سرگرمى و گذران اوقات فراغت در جامعه عشايرى به ويژه « عشاير كرد » و « لر» ، برپايى مجالسى است كه در آنها به خواندن شاهنامه فردوسى و داستانهاى حماسى و عشقى ( نظم و نثر ) مى‌‌پردازند و ساعاتى را در آرامش لذتبخشى بسر مى‌‌برند . اصولاً ايلياتيها به آثار حماسى به ويژه شاهنامه ، سخت دلبستگى دارند و بر پايى چنين مجالسى ، پيوندى ناگسستنى با زندگى اجتماعى ، فرهنگى و روحيه سلحشورى آنان دارد ، از اين رو ، هر كس كه اندك سوادى يا حافظه‌اى و صدايى گيرا دارد بسيارى از داستانهاى رزمى شاهنامه و هفت لشگر را از بر دارد و با حال و هواى خاص مجلس دارى مى‌‌كند .
نمايش ( تئاتر ) : نمايشهاى محلى و عاميانه ، مانند نمايشهاى روحوضى ، تعزيه ، نمايشهاى حماسى و رزمى و رسم نمايشى چون مير نوروزى و كوسه نوروزى ـ رسم نمايشى مير ميران يا مير نوروزى و كوسه نوروزى از مراسم نمايشى و سنتى كهن ايرانى ـ تنها براى سرگرمى و گذران اوقات فراغت يا يادآورى وقايع و حوادث گذشته نيست ، بلكه در ماهيت آنها رموز و اشاراتى نهفته است كه بيانگر زبان حال بسيارى از امور اجتماعى ، سياسى ، دينى و فرهنگى يا اعمال برجسته زندگى مادى معنوى و سنن اجتماعى و فرهنگى است . اصولاً نمايش ، مواد خام خود را از فرهنگ عوام مى‌‌گيرد و هر يك از حركات و گفتار نمايشگران منعكس كننده رفتارهاى اجتماعى ، سياسى و فرهنگى جامعه است .
بازيها : بازى را در جوامع سنتى نوعى كار آموزى تلقى مى‌‌كنند ؛ براى مثال ، سوار كارى ، تير اندازى ، چوب بازى ، كشتى گيرى و اين قبيل سرگرميها نه تنها براى گذران اوقات فراغت ، كه با هدف آماده سازى فرد براى زندگى اجتماعى و مقابله با خطرها و هجومهاى احتمالى ، اهميت دارند . بازيها انواع و اقسام متفاوتى دارند و در هر جاى ايران بازى خاصى رايج است كه با توجه به سن و جنس تفات مى‌‌كند . در مجموعه بازيها را مى‌‌توان به سه دسته تقسيم كرد : 1. بازيهاى بزرگسالان ؛ 2ـ بازيهاى نوجوانان ؛ 3 . بازيهاى كودكان .
از بازيهاى بزرگسالان مى‌‌توان به رايج ترين آن اشاره كرد كه عبارت از به جنگ هم انداختن جانوران است . چنانكه در نواحى شمالى جنگ خروس ، فراوان ديده مى‌‌شود .
ديگر بازيها عبارتند از : اسب سوارى ، تير اندازى ، نيزه بازى ، شمشير بازى ، زين بازى كه بيشتر بازيهاى رايج در ميان عشايرند و علاوه بر گذران اوقات فراغت ، هدف ديگر آن آماده سازى رزمى و كارى است .
در ميان نوجوانان و كودكان نيز بازيهاى دسته جمعى بيشتر رايج است ، كه در اينجا به رايج‌ترين بازيهاى محلى در ايران اشاره مى‌‌شود :
1. اتل متل توتوله .
2. بازى قايم موشك ، در استان تهران .
3. بازى گرگم به هوا ، در استان تهران .
4. بازى الك دولك ، در استان تهران .
5. بازى اوچ يا سديق « سه بالش» ، در استان گيلان .
6. بازى وروره ( فرفره ) ، در استان گيلان .
7. بازى قلان ، در استان باختران .
8. بازى استاسه پايه ، در خراسان .
9. بازى عمو زنجير باف ، در خراسان .
10. بازى در نه آپاش ، در بختيارى .
11. بازى اوستا خرت نلنگه ، در اصفهان .
12. بازى باليق منده در آذربايجان غربى .
13. بازى اش تى تى ، در خوزستان.
14. بازى پنجه كا ، در مازندران .
15. بازى اى قواقوش ، در آذربايجان شرقى .
16. بازى گل گل ، در سيستان .
17. بازى خربران ، در ايلام .
18. بازى زنجير پاره كن ، در استان فارس .
19. بازى هفت سنگ بازى در استان فارس
20. بازى شير در رو روباه را بخو در قوچان
|
